Azəri-Çıraq-Dərinsulu Günəşli
Bakıdan təxminən 100 km şərqdə yerləşən Azəri-Çıraq-Dərinsulu Günəşli (AÇG) yatağı Xəzər hövzəsinin Azərbaycan sektorunda ən iri neft yatağıdır
Azərbaycanın milli uğur strategiyası olan “Əsrin Müqaviləsi”nin 30-illik şərəfli yoluna qısa səyahət
AÇG üzrə Hasilatın Pay Bölgüsü haqqında Sazişin podratçı tərəfləri adından “BP Exploration (Caspian Sea) Limited” şirkəti operatordur.
2025-ci ilin birinci yarısında AÇG üzrə fəaliyyətlərə təqribən 259 milyon dollar əməliyyat məsrəfləri və 558 milyon dollar əsaslı məsrəflər xərclənmişdir.
AÇG yatağında aparılan 4-ölçülü (4D) yüksək dəqiqlikli dənizdibi qovşaqlarla seysmik tədqiqat proqramı çərçivəsində 2024-cü ildə əldə olunmuş seysmik məlumatların emalı bu ilin birinci yarısında tamamlanmış və ikinci il üçün məlumat toplanması işləri iyun ayında başlanmışdır.
Hasilat
2025-ci ilin birinci yarısında AÇG-dən stabil hasilat təhlükəsiz və etibarlı şəkildə davam etmişdir. İlk altı ay üçün AÇG-dən ümumi hasilat gündə orta hesabla 327 000 barel və ya ümumilikdə təxminən 59 milyon barel, yəni 8 milyon ton olub.
İkinci rübdə AÇG layihəsi, təxminən dörd illik fasilədən sonra Çıraq platformasından laylara su vurulması prosesini uğurla bərpa etmişdir. Bunun üçün platformada bir sıra vacib yenilənmə işləri həyata keçirilmişdir: suvurma nasosları yenidən layihələndirilmiş və modifikasiya olunmuş, idarəetmə sistemi yenidən qurulmuş, həmçinin yeni bir su injektor quyusu qazılmışdır. Bu quyu Çıraq platformasında ilk dəfə olaraq ayrıca dizel generatoruna ehtiyac olmadan, mövcud üst tikililər və qazma generatorlarının istehsal etdiyi elektrik enerjisi ilə qazılmışdır.
Bundan əlavə, ikinci rübdə AÇG layihəsi çərçivəsində ACE platformasından ilk qaz injektoru quyusu təhlükəsiz şəkildə və qrafikə uyğun işə salınmışdır.
İyun ayının sonunda AÇG-də ümumilikdə 143 neft hasilat quyusu, 46 su injektor quyusu və 10 qaz injektor quyusu istismarda olub.
AÇG üzrə qazma və tamamlama fəaliyyətləri
İlin birinci yarısında AÇG-də 3 neft hasilat, 3 su injektor və 1 qaz injektor quyusu qazılıb tamamlanmışdır.
Səmt qazı
2025-ci ilin birinci yarısında AÇG-dən Azərbaycan dövlətinə əsasən Səngəçal terminalından, həmçinin “Neft Daşları”ndakı qurğu vasitəsilə gündə orta hesabla 8 milyon kubmetr, ümumilikdə isə 1,5 milyard kubmetr səmt qazı təhvil verilmişdir. Hasil edilən səmt qazının qalan hissəsi təzyiqi saxlamaq məqsədilə yenidən kollektora vurulmuşdur.
Sərbəst qaz
AÇG yatağındakı sərbəst təbii qaz (STQ) ehtiyatlarının kəşfiyyatı, qiymətləndirilməsi, işlənməsi və hasilatı ilə bağlı işləri irəlilətmək məqsədilə 20 sentyabr 2024-cü il tarixində AÇG üzrə mövcud hasilatın pay bölgüsü sazişinə (HPBS) yeni bir əlavə imzalandı. AÇG yatağının çıxarıla bilən STQ ehtiyatlarının xeyli iri həcmdə - 4 trilyon kub futadək olduğu düşünülür.
2025-ci iin birinci yarısında iki prioritet STQ layını hədəfləyən ilkin quyu qazılıb və tamamlanıb. Quyu mövcud Qərbi Çıraq platformasından qazılıb. Bu quyu olduqca əhəmiyyətlidir, çünki o, hasilat vasitəsilə qiymətləndirmə aparmağa da imkan verəcək ki, bunun əsasında da gələcək işlənmə planlarını qurmaq mümkün olacaq. Hazırda həmin quyudan ilk qaz hasilatının əldə olunması istiqamətində bütün lazımi sualtı birləşdirmə işləri davam edir.
AÇG platformaları
Çıraq platforması Bakıdan 120 kilometr şərqdə Xəzər dənizində suyun dərinliyinin təxminən 120 metr olduğu yerdə yerləşən dəniz hasilat, qazma və yaşayış (HQY) platformasıdır. Bu platforma AÇG yatağından İlkin neft adlanan neftin hasilatna başlamaqla 1997-ci ildən istismardadır.
Çıraq obyektlərinə aşağıdakılar daxildir:
- Suvurma avadanlığı olan 24 quyu gövdəsinə HQY platforması
- Səngəçal qəbul terminalınadək 176 km uzunluğunda 24 düymlük neft kəməri
- Neft Daşlarınadək 48 km uzunluğunda 16 düymlük qaz kəməri
- Mərkəzi Azəri Kompressor və Suvurma platformasına qədər 12 km uzunluğunda 18 düymlük qaz kəməri
Çıraq platformasından 2025-ci ilin ilk altı ayında ümumi hasilat gündə orta hesabla 21 000 barel təşkil edib.
9 Mart 2010-cu il tarixində AÇG-n işlənməsi üzrə Rəhbər Komitə yeni Çıraq Neft Layihəsinə (ÇNL) sərmayə qoyulmasına qərar verdi. Dəyəri 6 milyard dollar olan bu layihənin məqsədi mövcud Dərinsulu Günəşli (DərSG) və Çıraq platformaları arasında yataq infrastrukturunda ciddi hiss olunan boşluğu doldurmaq üçün layihələşdirilmiş yeni bir dəniz qurğusu vasitəsilə nail olunmaq idi.
Qərbi Çıraq (QÇ) platforması dənizin 170 metr dərinliyində, mövcud Çıraq və Dərinsulu Günəşli platformaları arasında quraşdırılmışdır.
Qərbi Çıraq obyektlərinə aşağıdakılar daxildir:
- 48 quyu gövdəsinə malik bir ədəd hasilat, qazma, yaşayış platforması.
- 14 düymlük qaz kəməri
- 30 düymlük neft kəməri
2014-cü il 28 yanvar tarixində Qərbi Çıraqdan hasilat öncəqazma quyularından biri olan J05 quyusundan başladı. Neft əvvəlcə platformada quraşdırılmış texnoloji qurğulardan keçərək, yeni yataqdaxili boru kəməri vasitəsilə mövcud 30” sualtı ixrac boru kəmərinə ötürüldü və bu kəmərlə də Səngəçal terminalına ixrac edildi. Hasilat digər öncəqazma quyuları işə düşdükcə artır.
Qərbi Çıraq platformasından 2025-ci ilin ilk altı ayında hasilat gündə orta hesabla 24 000 barel təşkil edib.
Şərqi Azəri (ŞA) Xəzər dənizində Bakıdan 100 kilometr aralı, suyun dərinliyinin təxminən 152 metr olduğu yerdə yerləşən dəniz hasilat, qazma və yaşayış (HQY) platformasıdır. 2006-cı ilin noyabr ayından istismarda olan bu platforma AÇG yatağının şərq hissəsindən neft hasil etmək üçün tikilmişdir.
Şərqi Azəri obyektlərinə daxildir:
- 48 quyu HQY platforması
- Şərqi Azəridən Mərkəzi Azəri platformasına çəkilmiş 22 düymlük qaz boru kəməri
- 30 düymlük Faza 2 boru kəməri (Mərkəzi Azəridən Səngəçal terminalınadək)
Şərqi Azəri platformasından 2025-ci ilin ilk altı ayında ümumi hasilat gündə orta hesabla 42 000 barel təşkil edib.
Azəri Mərkəzi Şərqi (ACE) mövcud Mərkəzi Azəri və Şərqi Azəri platformalarının arasında suyun dərinliyinin 137 metr olduğu sahədə yerləşən qazma şaxtalı yeni hasilat, qazma və yaşayış bloklu platformadır. Platforma 2024-cü ilin aprel ayından istismardadır.
Azəri Mərkəzi Şərqi obyektlərinə daxildir:
- 48 quyu HQY platforması
- neft və qaz ixrac kəmərlərinə birləşdirilmiş yeni yataqdaxili boru kəmərləri
Azəri Mərkəzi Şərqi platformasından 2025-ci ilin ilk altı ayında ümumi hasilat gündə orta hesabla 25 000 barel təşkil edib.
Mərkəzi Azəri Bakıdan 100 kilometr şərqdə Xəzər dənizində suyun dərinliyinin təxminən 128 metr olduğu yerdə yerləşən dəniz hasilat, qazma və yaşayış (HQY) platformasıdır. 2005-ci ilin fevralindan istismarda olan platforma Azəri yatağiniln mərkəzi hissəsindən neft hasil etmək üçün tikilmişdir.
HQY platformasından əlavə, yaşayış, qazma, hasilat, texnoloji emal, kompressiya və laya qaz, su, şlam vurulması obyektlərini əhatə edən iri bir dəniz kompleksi yaratmaq məqsədilə MA-də bir kompressor və suvurma platforması (KvəSP) quraşdırılmışdır və körpü ilə HQYplatformasına birləşdirilmişdir.
Mərkəzi Azəri obyektlərinə daxildir:
- 48 quyu gövdəsinə malik HQY platforması
- MA platformasından Səngəçal terminalına qədər 30 düymlük sualtı neft boru kəməri
- MA platformasından Səngəçal terminalına qədər 28 düymlük qaz boru kəməri
- Qurudakı mövcud Səngəçal terminalının genişləndirilməsi
Mərkəzi Azəri platformasından 2025-ci ilin ilk altı ayında ümumi hasilat gündə orta hesabla 86 000 barel təşkil edib.
Qərbi Azəri Xəzər dənizində Bakıdan 100 kilometr aralı suyun dərinliyinin 120 metr olduğu yerdə yerləşən dəniz hasilat, qazma və yaşayış (HQY) platformasıdır. 2005-ci ilin dekabr ayının sonundan istismarda olan bu platforma ACG yatağının qərb hissəsindən neft hasil etmək üçün inşa edilmişdir.
Qərbi Azəri obyektlərinə daxildir:
- 48 quyu gövdəsinə malik HQY platforması
- QA-dən Səngəçal terminalınadək 30 düymlük neft boru kəməri
Qərbi Azəri platformasında 2025-ci ilin ilk altı ayında hasilat gündə orta hesabla 75 000 barel təşkil edib.
Dərinsulu Günəşli (DərSG) Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorundakı AÇG yatağının işlənməsinin üçüncü fazasıdır. DərSG kompleksi Günəşli yatağının şərqində, suyun dərinliyinin 175 metr olduğu ərazidə yerləşir. Platforma 2008-ci ilin aprel ayından istismardadır.
Bu kompleks körpü ilə birləşdirilmiş iki platformadan ibarətdir:
- 48 quyu gövdəsinə malik qazma, texnoloji təchizat və yaşayış platforması (QTTYP)
- Texnoloji emal, qaz kompresssor, suvurma və texnoloji təchizat platforması
- 48 quyu gövdəsinə malik QTTYP 30 düymlük , DərSGdən Səngəçal terminalına aparan neft kəməri
- 28 düymlük , DərSGdən Səngəçal terminalına aparan qaz kəməri
Dərinsulu Günəşli platformasından 2025-ci ilin ilk altı ayında ümumi hasilat gündə orta hesabla 54 000 barel təşkil edib.
AÇG üzrə tərəfdaşlarımız
30.37%
31.65%
9.57%
9.31%
6.79%
5.73%
3.65%
2.92%
